Gdzie jest granica bezpiecznego internetu?

Świat nowych technologii to niemalże naturalny świat dzieci i młodzieży. Nie ma sensu na siłę ich z tego wyjmować. Warto jednak być w bliskiej relacji z dzieckiem – takiej na żywo, by internet czy gry nie były miejscem ucieczki ani jedyną radością. To jedne z myśli płynących z wtorkowego (2 lutego) otwartego spotkania Komisji Polityki Socjalnej i Prorodzinnej sejmiku województwa. W marcu Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej ogłosi znów otwarty konkurs, dzięki któremu organizacje pozarządowe otrzymają dotacje na działania m.in. wśród osób z zaburzeniami psychicznymi, uzależnieniami behawioralnymi i zachowaniami kompulsywnymi. Na najbliższe trzy lata przeznaczono na ten cel ponad 1 mln zł z budżetu Mazowsza.

Komisja obradowała nietypowo, bo online. Taką formułę przyjęto, by o ważnym współcześnie temacie móc mówić głośno, do szerszego grona, edukując w kwestii uzależnień behawioralnych i wskazując rozwiązania. – Polityka społeczna jest szalenie ważna w naszym życiu. Chcemy mówić o tym, co dotyczy naszych dzieci i młodzieży, zwłaszcza o uzależnieniach od internetu, które prowadzą do szeregu różnych problemów – zapowiadał obrady Piotr Kandyba, przewodniczący komisji. Wzrasta liczba dzieci popadających tzw. nałogi behawioralne, np. podczas korzystania z internetu całkowicie tracą kontrolę nad swoimi zachowaniami. Takie korzystanie z sieci prowadzi do zaburzeń snu, zaburzeń potrzeb fizjologicznych, przesiąkania treściami nie zawsze adekwatnymi do wieku. W efekcie tego mogą pojawić się depresja, zaburzenia lękowe. Kolejnym występującym ryzykiem jest podążanie za internetową „modą” wśród nastolatek, które przez obniżanie samooceny kończy się zaburzeniami odżywiania – anoreksją i bulimią.

Radni mieli okazję posłuchać wystąpień ekspertów. Dr Ewa Odachowska (psycholożka z Akademii Pedagogiki Specjalnej) mówiła m.in. o mechanizmach uzależnień behawioralnych, o efektach tych nałogów – w tym np. o zaburzonym obrazie siebie w kontekście mód panujących w internecie. Zwracała uwagę na to, że młodzi ludzie rodzą się w otoczeniu nowych technologii z nieograniczonym dostępem do sieci. Podkreślała, że do inicjacji cyfrowej dochodzi w sposób niekontrolowany (migający, grający telefon lub podobna zabawka w rękach bardzo małego dziecka), a stąd już krok do uzależnienia, bo dziecko bardzo szybko uczy się, że ten kolorowy, wydający dźwięki przedmiot może przynieść mu radość i pozorne ukojenie emocji. Jak twierdziła, takie wyzwalacze pozytywnych odczuć w połączeniu z brakiem relacji z drugim człowiekiem, z brakiem atencji ze strony rodzica, mogą powodować poważne problemy. O ile uzależnienia mają swoje podłoże w brakach, próbach ucieczki – od własnych kompleksów, od przemocy wokół – w bezpieczny świat, to dodatkowo potęgują pierwotne problemy i stają się podłożem do innych zaburzeń – depresji, izolacji, zaburzeń odżywiania.

Beata Bielińska z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę pracuje m.in. w prowadzonym przez fundację Telefonie Zaufania dla Dzieci i Młodzieży (116111.pl). Z jej wieloletnich doświadczeń wynika, że w różnych latach dominują różne „trendy” w problemach, z jakimi zgłasza się młodzież. Mówiła zatem o tym, że młodzi ludzie często dzwonią, by wyrazić swoje lęki lub wątpliwości w związku z bieżącymi sytuacjami rozgrywającymi się w Polsce czy na świecie. Jednocześnie zauważa, że wśród najczęstszych tematów od zawsze pojawia się zdrowie psychiczne – wątki depresyjne, obniżony nastrój, stany lękowe, samookoleczenia, próby samobójcze, w tym opowieści o nieudanych próbach albo telefony w trakcie ich podejmowania. Drugim najważniejszym tematem są zaburzone relacje – szczególnie rodzinne, ale też z rówieśnikami, i wiążącym się z tym problemem przemocy.

Warto zauważyć, że w 2020 r. spadła liczba połączeń w porównaniu do 2019 r. (sponad 81,8 tys. telefonów do 61,6 tys.), co wynika z faktu, że dzieci zamknięte w domach z rodzicami nie zawsze mają możliwość bezpiecznego zadzwonienia i warunków do spokojnej rozmowy. O tym, że ubiegły rok był cięższy, może świadczyć fakt, że dużo większej liczby interwencji, jakie były podejmowane (w 2019 r. było ich 519, a w 2020 r. – 747).

Obie psycholożki zwracały uwagę na to, że nie da się wyizolować dzieci ze świata nowych technologii i że właściwie w większości przypadków nie ma sensu tego robić. Ważniejsze jest, by zadbać o prawdziwe relacje z dzieckiem, o czas poświęcony na wspólne sprawy. Najczęściej problem nadużywania chociażby internetu jest wtórny do innych problemów i trzeba znaleźć źródło. Poza tym bywa tak, że dla niektórych świat internetu jest jedynym przyjaznym światem i to, co postrzegamy jako uzależnienie od komputera, może być uratowaniem się dziecka przed innymi problemami.

Radni mieli kolejny raz okazję wysłuchać, jakie działania prowadzi w imieniu samorządu województwa Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej. Elżbieta Bogucka, zastępca dyrektora ds. polityki społecznej w MCPS, omawiała temat na przykładzie ostatnich trzech lat. Na same zaburzenia psychiczne i poradnictwo lub terapię rodzin dzieci z uzależnieniami behawioralnymi przeznaczone zostało ponad 1,5 mln zł z budżetu województwa mazowieckiego. Dzięki temu ok. 50 organizacji pozarządowych mogło tworzyć zajęcia, prowadzić terapię, wspierać dzieci, ale i rodziców, a także edukować w tym temacie. Był to efekt dotacji na różnego typu projekty. Te trzyletnie (750 tys. zł) objęły wsparciem 4900 osób.

Przedstawione zostały działania informacyjne, edukacyjne (w tym konferencje dla pedagogów i psychologów, nauczycieli, policji, ale też pracowników socjalnych) oraz prowadzone kampanie społeczne (m.in. dotycząca anoreksji).

W marcu ogłoszone będą nowe konkursy dla organizacji pozarządowych, które planują prowadzić działania w tym obszarze, m.in. wśród osób z zaburzeniami psychicznymi, uzależnieniami behawioralnymi i zachowaniami kompulsywnymi. Część z nich to projekty zaplanowane na najbliższe trzy lata (2021-2023). Pula dofinansowań to w sumie ponad 1 mln zł, z czego na ten rok – 550 tys. zł. Więcej informacji będzie można znaleźć na stronie: www.mcps.com.pl w zakładce „Otwarte konkursy ofert”.

Miejsca, w których można znaleźć wsparcie:

http://mcps.com.pl/pomoc-i-oparcie-spoleczne/ https://116111.pl/ tp://www.dzieckowsieci.pl/ https://fdds.pl/

Więcej informacji o problemach dzieci i młodzieży:

https://fdds.pl/kategoria_bazy/raporty-z-badan/

Fot. pixabay.com/Zdjęcie ilustracyjne